Умари Хайём (ﻋﻤﺮ ﺧﻴﺎﻢ) Омар Хайям

Умари Хайём - шоири адабиёти мумтозии форсу тоҷик. Бар замми ин ӯ риёзидон ва астрономи бузург низ мебошад. Умари Хайёмро дар адабиёти ҷаҳон рубоиёташ машҳур гардонидааст. Хайём дар кўдакӣ бо Низомулмулк ва Ҳасани Саббоҳ ҳаммадраса будааст. Аз руи толеъномаи Умари Хайём хисоб карда шудааст, ки у 18 майи соли 1048 дар шахри Нишопур таваллуд шудааст. Нишопур яке аз шахрхои асосии саньати Эрон буда, дар вилояти Хуросон чойгир шудааст. Солхои кудаки ва наврасии Умари Хайём (1048-1066 с.) дар Нишопур гузаштааст. Умари Хайём аввал дар мадрасаи Нишопур, ки дар он вакт шухрати калон дошт, машгули илм гашта ва баьдан тахсили худро (1066-1047с.) дар Балх, Самарканд ва Бухоро давом додааст. Умари Хайём илмхои дакик, аз чумла алчабр, хандаса, хайъат, астрономия ва фалсафаро ба хуби омухтааст. Куръон, таьрих, хукукшиноси ва гайрахоро аз бар намуда, забони араби ва адабиёти арабиро хуби медонист. Махорати шеьрнависии баланд дошт. Умари Хайём астрология ва тибро низ омухта, аз нозукихои санъати мусики низ огахи доштааст. У асархои файласуфони кадими Архимед, Евклид, Аристотелро ба забони араби тарчума намудааст.